CRITERIA VOOR DNA-AFNAME VERSOEPELD

Politie gaat zelf DNA analyseren

De politie gaat eind dit jaar zelf de DNA-analyse doen waarvoor nu nog de specialisten van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) worden ingeschakeld. Daarnaast worden de drempels om DNA bij verdachten af te nemen in de toekomst verlaagd. DNA zal naar verwachting een grotere rol gaan spelen bij de opsporing van mensen.

Minister Grapperhaus (CDA) schrijft eind januari aan de Tweede Kamer dat de politie zich voorbereidt om zelf de analyse van DNA-sporen op de plaats delict te doen. Om dit te mogen doen, moet de politie aan bepaalde criteria voldoen, zodat de DNA-analyse door de rechtbank als bewijs wordt geaccepteerd. Grapperhaus verwacht dat de politie hiervoor eind 2018 'geaccrediteerd' is. Naar alle waarschijnlijkheid kan de politie met deze accreditatie ook het DNA dat van verdachten wordt afgenomen zelf analyseren.

Uit onlangs gepubliceerd promotie-onderzoek blijkt dat DNA vaker als opsporingsmiddel zal worden gebruikt als het ter plekke wordt geanalyseerd. Daarnaast kampt het NFI regelmatig met een capaciteitstekort. De politie is daar in de toekomst niet meer van afhankelijk.

Lagere drempels DNA-afname

Los van de bovenstaande accreditering van de politie, ligt er een concept-wetsvoorstel om bij mensen makkelijker DNA af te nemen. Grapperhaus schrijft in de eerder genoemde brief aan de Tweede Kamer: "Inderdaad wordt [..] voorgesteld om de eis van ernstige bezwaren als voorwaarde voor het afnemen van celmateriaal te laten vervallen."

Op dit moment moeten er 'ernstige bezwaren' zijn om bij verdachten DNA af te nemen. 'Ernstige bezwaren' betekent dat er meer moet zijn dan alleen een vage verdenking dat iemand een strafbaar feit pleegde. Dit criterium gaat met dit wetsvoorstel vervallen, zodat ook als er slechts een vage verdenking is bij mensen DNA mag worden afgenomen.

Het verlagen van drempels in DNA-onderzoek is een lang lopende trend. Inmiddels zitten er ruim een kwart miljoen mensen in de database, waaronder 27.521 mensen die minderjarig waren bij afname van hun DNA (stand eind 2016).

Verruiming vrijwel alle opsporingsbevoegdheden

Dit concept-wetsvoorstel is onderdeel van de algehele herziening van het Wetboek van Strafvordering dat de opsporingsbevoegdheden regelt. Dat wetboek is volgens de minister verouderd en wordt om die reden herschreven.

Het kabinet maakt van deze gelegenheid gebruik om sluipenderwijs de bevoegdheden voor de opsporingsinstanties uit te breiden. Dat geldt niet alleen voor eenvoudigere DNA-afname, maar voor vrijwel alle bevoegdheden. De Nederlandse Orde van Advocaten zegt hierover (pdf): "Vrijwel alle dwangmiddelen en bevoegdheden worden verruimd – en soms aanzienlijk". Ook de rechterlijke macht constateert (pdf) dat met het herschrijven van het wetboek ineens "dwangmiddelen in veel meer situaties en ten aanzien van meer personen – ook gezinsleden en kennissen van verdachte – kunnen worden toegepast."

De herschreven wetboeken worden naar verwachting in 2019 in de Tweede Kamer behandeld.