Reisgegevens toch beschikbaar voor opsporingsdiensten

Minister Opstelten gaat bestaande reisgegevens doorzoekbaar maken voor opsporingsdiensten. Dat schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer. Voor zijn eerdere plan om een geheel nieuwe database met reisgegevens aan te leggen, kreeg hij geen meerderheid.

Volgens Opstelten is het noodzakelijk om actuele informatie over de "reisbewegingen" van mogelijke terroristen en "zware criminelen"  te krijgen om tijdig in te kunnen grijpen. In zijn vorige plan wilde de minister dat de passagiersgegevens van vliegtuigmaatschappijen gekopieerd zouden worden naar een database bij de overheid. In het nieuwe plan laat Opstelten de gegevens bij de vliegtuigmaatschappijen, maar maakt hij een directe aansluiting op die databases, zodat ze door het Openbaar Ministerie (OM) doorzocht kunnen worden.

Bevoegdheid onduidelijk

Opstelten stelt dat deze nieuwe opzet aansluit bij de bestaande bevoegdheden volgens artikel 126nd van het Wetboek van Strafvordering. Volgens dit wetsartikel mag het OM bij verdenking van een misdrijf gegevens opvragen. Het gaat dan specifiek om gegevens van de verdachte en het opvragen is aan regels gebonden. Het is onduidelijk of op basis van dit artikel ook een gehele database van een vliegtuigmaatschappij door het OM doorzocht mag worden.

De gegevens uit de databases bij vliegmaatschappijen komen met een directe koppeling bij de douane en de Koninklijke Marechaussee terecht. De gegevens worden daar gecombineerd met de gegevens die die diensten al hebben, zoals bijvoorbeeld de incheck-gegevens. De koppeling wordt volgens Opstelten "op korte termijn" gerealiseerd. Hij heeft hiervoor een subsidie van 5,7 miljoen euro van de Europese Commissie gekregen. D66-kamerlid Gerard Schouw heeft kamervragen gesteld om meer duidelijkheid over het nieuwe plan te krijgen.

Geen meerderheid voor nieuwe database

In november 2013 kwam de minister voor het eerst met het plan om een database aan te leggen met reisgegevens van alle Nederlanders. Op 29 augustus herhaalde hij zijn voornemen, maar de Tweede Kamer zag er niets in. De regeringspartijen PvdA en VVD waren niet overtuigd van het nut en de noodzaak en zijn dat nog steeds niet. VVD-woordvoerder Klaas Dijkhoff "zit niet te wachten op een standaard vakantieregister''. PvdA woordvoerder Jeroen Recourt vindt de maatregel "te verstrekkend". Ook D66 ziet er weinig in. GroenLinks spreekt van "registratieneurose". Tijdens het debat van 4 september 2014 spraken ook de ChristenUnie en 50Plus zich uit tegen het plan. Alleen CDA-leider Buma wilde dat Opstelten het nader uitwerkte. Hoe de kamer over het nieuwe voorstel denkt, is nog onbekend.

Volgens het eerste plan van Opstelten moesten de "reserverings- en check-in gegevens"  van luchtvaartmaatschappijen aan de overheid worden gegeven, zodat ze beschikbaar zouden komen voor politie, douane en de AIVD. De gegevens zouden vervolgens voor de bestrijding van terrorisme maar ook voor de bestrijding van andere zware criminaliteit gebruikt mogen worden. Volgens Opstelten zijn er veertien andere Europese landen die aan een dergelijk registratiesysteem werken.