Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015

Met de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) krijgt de gemeente toegang tot veel medische en gevoelige persoonsgegevens. Het wetsvoorstel hierover is op 8 juli door de Eerste Kamer aangenomen. De Tweede Kamer nam dit wetsvoorstel op 24 april 2013 aan.

De WMO regelt dat er hulp en voorzieningen zijn voor mensen die het niet meer zonder ondersteuning af kunnen. Vanaf 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet. De uitvoering van de wet op de jeugdzorg en participatiewet (wet werk en bijstand, wet sociale werkplaatsen en wet passend onderwijs) komt ook bij de gemeenten te liggen. Het kabinet vindt het daarom logisch dat er een integrale aanpak komt onder het motto: "één gezin, één plan, één regisseur". Om die rol goed in te kunnen vullen, krijgt de gemeente toegang tot veel medische en gevoelige persoonsgegevens van onder andere zorgverzekeraars, belastingdienst, uitkeringsinstanties en de zorgverleners. Ook worden gegevens verzameld over de huisgenoten van de hulpbehoevende. Het kan dan gaan om gegevens over uitkeringen, schuldhulpverlening, reclassering of diagnose-informatie van het UWV.

Er is veel discussie of het bij elkaar brengen van zoveel gegevens van zoveel verschillende aspecten van een persoon wel in overeenstemming is met de wet. Lees hierover de brief van Privacy Barometer aan de Eerste Kamer.

Hulpverlener wordt informatieleverancier

Zorgaanbieders worden ingezet voor "signalering, probleemverheldering of diagnosestelling". De aanbieders houden tijdens het verlenen van zorg de situatie van de betrokkenen in de gaten en informeren de gemeente over hoe het gaat. De gemeente kan ingrijpen als de informatie daartoe aanleiding geeft. Bijvoorbeeld als de medische situatie is veranderd, maar ook bij signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling.

De gemeente zal (medische) gegevens ook met de zorgverzekeraar uitwisselen om de hulpvraag te kunnen beoordelen en om vast te stellen of bepaalde kosten door de verzekeraar kunnen worden vergoed. Voor de financiële afhandeling worden ook gegevens van de belastingdienst beschikbaar gemaakt.

Algemene Maatregel van Bestuur

Welke gegevens precies verzameld gaan worden, wordt straks vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Met een AMvB kan de minister te allen tijde aanpassingen maken zodat meer of andere gegevens uitgewisseld kunnen worden. Een toets door de Eerste of Tweede Kamer is dan niet meer nodig. Op dit moment is de inhoud nog niet bekend. Gebruikelijk is dat de AMvB pas (definitief) wordt opgesteld als het wetsvoorstel is aangenomen.

BurgerServiceNummer (BSN)

De uitwisseling van gegevens gebeurt op basis van het BSN. Dit nummer is uniek voor elke Nederlander. De overheid kan met dit nummer heel gemakkelijk gegevens van een persoon uit verschillende bestanden aan elkaar koppelen. Het BSN wordt bij steeds meer overheidsdiensten en daarbuiten gebruikt, waaronder de zorg, de jeugdzorg, het onderwijs, de belastingdienst, uitkeringsinstanties zoals UWV, SVB en DUO, zorgverzekeraars, woningcoorporaties, kinderopvang, Kamer van Koophandel, opsporings- en inlichtingendiensten en justitie. Bekijk hier de lijst van organisaties die op dit moment het BSN gebruiken.

Binnentreden woning

Eerder werd al bekend dat controleurs zonder toestemming uw woning mogen binnendringen om te controleren of u de juiste zorg ontvangt en of u zich aan de regels houdt. Deze bevoegdheid is niet terug te vinden in het uiteindelijke wetsvoorstel, maar uit de rapportage van de Raad van de Rechtspraak valt op te maken dat het gemeentelijke controleurs toegestaan zou worden zonder toestemming van bewoners het huis binnen te dringen. De staatssecretaris vond dit nodig om te kunnen controleren of een "gecontracteerde aanbieder de ondersteuning levert dan wel de cliënt zijn verplichting naleeft". De controle uitvoeren met toestemming van de bewoner "zou vaak niet goed mogelijk zijn". (PDF)

De onschendbaarheid van de woning is in artikel 12 van de grondwet en in artikel 8 van het EVRM geregeld. De onschendbaarheid is niet absoluut, maar de regering moet wel aantonen dat de inbreuk op de privacy noodzakelijk en proportioneel is. De Raad van de Rechtspraak constateert dat deze bevoegdheid veel verder gaat dan op dit moment geldt en adviseerde de staatssecretaris om het uit het wetsvoorstel te halen. Dat heeft de staatssecretaris gedaan.

Maatwerk

De regering wil met dit wetsvoorstel ruimte voor maatwerk geven. In de praktijk blijkt dit tot gedetailleerdere regels te leiden die diep op de persoonlijke situatie van mensen inzoomt. Dit blijkt uit de voorgestelde uitwerking in Gouda en Den Helder.