Downloadverbod

Het Europese Hof van Justitie heeft op 10 april geoordeeld (PDF) dat downloaden uit illegale bron niet legaal mag zijn in Nederland. Staatssecretaris Teeven laat in een reactie weten dat met deze uitspraak het downloaden uit illegale bron per direct strafbaar wordt, maar zegt dat de overheid zelf dit niet gaat handhaven. Het is aan auteursrechtenorganisaties of zij tot vervolging overgaan. Stichting Brein, de belangrijkste auteursrechtenverdediger, heeft aangegeven met name op de grote vissen te blijven jagen.

Handhaving betekent privacyschending
Om een downloadverbod te kunnen handhaven, moeten opsporingsdiensten kunnen meekijken wat er over een verbinding precies gebeurd. De meest voor de hand liggende methode is om dat met Deep Packet Inspection (DPI) te doen. Hiermee kan precies worden vastgesteld welke informatie een gebruiker van internet bekijkt of download. Handhaven van een downloadverbod betekent dus een vorm van meekijken wat je doet over je internetverbinding. Als er eenmaal een downloadverbod voor een bepaalde groep is ingesteld, is het heel makkelijk dat uit te breiden naar andere groepen of zelfs alle internetters in Nederland.

Tweede Kamer tegen downloadverbod
In het debat van eind 2012 bleek er in de Tweede Kamer een meerderheid tegen een downloadverbod. De stemming over deze motie is in de grafiek bij dit artikel weergegeven. In reactie op deze motie schreef Teeven dat hij geen stappen richting een downloadverbod zou zetten.

Verkiezingsprogramma
Uit de verkiezingsprogramma's valt op te maken dat SP, PVV, D66, GroenLinks en PvdD tegen een downloadverbod zijn. Tweede Kamerlid Recourt (PvdA) laat weten tegen een downloadverbod te zijn. Eerder had hij namens de PvdA te laten weten dat een downloadverbod voor 'bedrijfsmatige' downloaders door staatssecretaris Teeven (VVD) onderzocht zou moeten worden. Nu is hij van mening dat het onderscheid met andere downloaders moeilijk te maken is en dat het een eerste stap zou zijn om de vrijheid op internet in te perken. De PvdA bevestigt hiermee de lijn van het verkiezingsprogramma dat ze "het internet willen vrijhouden". Ze zijn van mening dat "repressieve maatregelen tegen burgers" geen oplossing bieden. Daarom willen ze "geen downloadverbod, maar onderzoek naar nieuwe betaal- en distributiemodellen voor artiesten".

De VVD kijkt al jaren naar mogelijkheden voor een downloadverbod, ook al staat er niets over in het verkiezingsprogramma. Zo zei Teeven tijdens een groot downloaddebat in 2010 dat de VVD voor het instellen en handhaven van een downloadverbod is.

Illegaal downloaden is een wereldwijd, Europees en Nederlands issue
In mei 2012 stemden alle partijen in de Tweede Kamer unaniem in met een motie om het ACTA-verdrag niet aan te nemen vanwege de verregaande straf- en controlemaatregelen op het downloaden.

Wereldwijd probeert men tot afspraken te komen om misbruik, lees illegaal kopiëren van muziek en video’s, van internet tegen te gaan. Dit deed men in het ACTA-overleg, maar omdat dit overleg in het geheim plaatsvond, heeft het veel weerstand gewekt. Het Europarlement heeft zich tegen het ACTA -verdrag uitgesproken, waarmee dit verdrag in de huidige vorm van tafel is. Op dit moment wordt tussen de VS en de EU over het TTIP-verdrag onderhandelt, waarin weer auteursrechterlijke zaken aan de orde komen. Het vrijhandelsverdrag CETA tussen Canada en de EU lekte (PDF) begin augustus 2014 uit en lijkt maar beperkte impact op privacy te hebben. Wel is afgesproken dat er mogelijkheden komen downloaders civiel-rechterlijk beter aan te pakken.

Innovatie of handhaven?
Duidelijk is dat de oplossing zowel mondiaal, Europees als in Nederland wordt gezocht in meer opsporen en handhaven. Ook al wordt er geconcludeerd dat de entertainmentindustrie te langzaam met innovatieve diensten komt om het legale aanbod via internet voor consumenten te vergroten. Daarnaast wordt de schade die ze zegt te lijden overdreven en al is vastgesteld dat een downloadverbod de industrie niet zal helpen. Opsporen kan feitelijk alleen gebeuren door mee te kijken wat je op internet aan het doen bent, wat een enorme inbreuk op de privacy betekent.

Contentpolitie
In juni 2009 vond Atsma (CDA) dat er in Nederland een toezichthouder moet komen die in de gaten houdt wie ongeoorloofd online 'content' (producten) van andere partijen gebruikt. Deze contentpolitie moet ook in staat zijn sancties op te leggen. Met een vergelijkbaar voorstel kwam de werkgroep auteursrecht (commissie Gerkens) die het illegaal downloaden onderzocht. In het rapport van juli 2009 van de commissie wordt onder andere Deep Packet Inspection (DPI) genoemd. De commissie doet aanbevelingen om deze techniek op termijn te gebruiken om illegaal downloaden op te sporen. Om deze reden werd de commissie Gerkens door Bits Of Freedom genomineerd voor de Big Brother Award 2010. Uiteindelijk kwam er zoveel kritiek dat voorzitter Gerkens in het debat op 14 april aangaf dat DPI uit het rapport wordt geschrapt.

GroenLinks heeft hierover op 2 juli 2009 kamervragen gesteld. Een belangrijk antwoord van de minister is "De regering [...] ziet vrije toegang tot en gebruik van het internet als een uitvloeisel van de vrijheid van meningsuiting. In dit verband is relevant dat de op 9 juli 2009 geïnstalleerde Staatscommissie Grondwet zich onder meer zal buigen over grondrechten in de digitale samenleving."

Het kabinet studeerde al eerder op een downloadverbod. In een brief van 30 oktober 2009 zegt Hirsch Ballin dat "het strafbaar stellen en als onrechtmatig aanmerken van downloaden uit illegale bron het kabinet aanspreekt, maar als nadeel heeft dat het handhavingsbeleid zich op de privésfeer zou kunnen gaan richten en dat er een vorm van controle op het internetgebruik van particulieren zou kunnen ontstaan. Het kabinet stelt voor om de bestaande bevriezing van het thuiskopiestelsel per 1 januari 2010 met drie jaar te verlengen. Dit geeft ruimte om in de tussenliggende periode een wettelijke regeling voor te bereiden die het downloaden uit illegale bron verbiedt."