Twijfels in Tweede Kamer over DNA-afname bij arrestatie

Een belangrijk deel van de Tweede Kamer heeft bedenkingen tegen de invoering van de plicht om bij de arrestatie van verdachten al DNA af te nemen. Dat bleek vandaag tijdens het debat over het onderzoek naar aanleiding van de moord op Els Borst en de zus van Bart van U.

D66, PVV en de ChristenUnie vinden dat er voldoende wettelijke mogelijkheden zijn om DNA af te nemen als mensen eenmaal veroordeeld zijn. Uit het onderzoek van de commissie Hoekstra blijkt dat het nu mis gaat bij de uitvoering. Volgens de partijen zou daar eerst naar verbetering moeten worden gezocht. Zo zou er bijvoorbeeld direct bij het uitspreken van de veroordeling of bij de aanvang van de gevangenisstraf DNA afgenomen kunnen worden. Nu wordt daarvoor een apart moment ingepland waar niet elke veroordeelde bij komt opdagen. Ook de SP vindt dat "alles op alles" moet worden gezet om de uitvoering van de huidige wet te verbeteren voordat er naar verruiming van DNA afname wordt gekeken. Bovendien, zeggen zowel SP als D66, betekent een nieuwe wet niet direct dat het met de uitvoering daarvan ineens beter gaat.

VVD, CDA en SGP steunen het plan wel om bij mensen al DNA af te nemen als zij alleen nog verdachte zijn. Het CDA en de SGP vinden het zelfs niet nodig om eerst te onderzoeken of dit wettelijk wel mag. Zo is het de vraag of artikel 8 van het Europees Verdag voor de Rechten van de Mens wel toestaat om bij niet-veroordeelde mensen DNA af te nemen. De PvdA lijkt het voorstel wel te willen steunen, maar wil eerst een onderzoek naar de wettelijke mogelijkheden en de impact op de privacy afwachten. VVD, PvdA, CDA en SGP hebben gezamenlijk wel een meerderheid in de Tweede Kamer, maar niet in de Eerste Kamer.

Commissie Hoekstra

Het voorstel om DNA al bij de arrestatie van mensen af te nemen, is een aanbeveling van de commissie Hoekstra. Deze commissie deed onderzoek naar de gang van zaken rond Bart van U., die verdacht wordt van de moord op zijn zus en Els Borst. Tijdens het onderzoek kwam naar boven dat bij een groot deel van de veroordeelden, waaronder Bart van U., geen DNA is afgenomen. 

Volgens de commissie komt circa twintig procent bij de eerste afspraak voor DNA-afname niet opdagen. Of de DNA-afname alsnog op een later moment wel is gebeurd, heeft de commissie niet onderzocht. Van elf procent van de veroordeelden is wel DNA afgenomen, maar zit dat niet in de databank. Een deel hiervan wordt verklaard doordat mensen bezwaar hebben gemaakt tegen opname in de databank en dat dit gegrond is verklaard. (Zie voor meer details het onderzoekrapport vanaf bladzijde 163.)

De commissie stelt dat waarschijnlijk het DNA-profiel van meer veroordeelden in de databank terecht komt, als het DNA al afgenomen wordt bij de eerste arrestatie. Het DNA wordt dan nog niet in de nationale databank gestopt, maar apart bewaard. Als de verdachte door de rechter veroordeeld wordt, wordt het DNA alsnog in de databank ingevoerd. Wordt de verdacht vrijgesproken, dan zou het DNA-profiel weer vernietigd moeten worden.

'Gat in de uitvoering'

Minister Van der Steur (VVD) van Veiligheid en Justitie neemt het voorstel van de commissie over. De minister stelt dat er weliswaar "een gat zit" bij de uitvoering van de huidige wet om DNA af te nemen, maar hij denkt niet dat dit op te lossen is door de uitvoering te verbeteren. Volgens hem is het daarom beter om het DNA al bij de arrestatie van de verdachte af te nemen.

Voordat de minister met het wetsvoorstel naar de Kamer komt, zal hij een Privacy Impact Assessment (PIA) uitvoeren. Daarmee wordt vooraf onderzocht wat de gevolgen voor de privacy zijn en kan daar in het wetsvoorstel rekening mee worden gehouden. Het uitvoeren van een PIA is verplicht bij voorstellen met (grote) gevolgen voor de privacy van mensen. De minister zal ook advies vragen aan het College Bescherming Persoonsgegevens. Van der Steur verwacht "voor 1 november" de Tweede Kamer over het wetsvoorstel te kunnen informeren.